Λεύκη

Η λεύκη, ή αλλιώς «νόσος του φωτός» είναι μία αρκετά κοινή δερματολογική πάθηση και είναι συχνότερη σε χώρες με έντονη ηλιακή ακτινοβολία. Προσβάλλει το 1-2% του πληθυσμού παγκοσμίως, έχοντας συχνότερη ηλικία εμφάνισης τα 20 περίπου χρόνια. Σε ποια ηλικία όμως εμφανίζεται η λεύκη; Η ηλικία εμφάνισης της λεύκης ποικίλει και πολλές φορές η λεύκη ξεκινάει από την παιδική ακόμη ηλικία επηρεάζοντας την ευαίσθητη ψυχολογία των παιδιών. Τα πρώτα συμπτώματα της λεύκης είναι οι αποχρωματισμένες ή λευκές κηλίδες, οι οποίες στερούνται της χρωστικής μελανίνης.

Όπως προαναφέρθηκε, η λεύκη αποτελεί ένα αυτοάνοσο νόσημα. Τα αυτοάνοσα νοσήματα αποτελούν ασθένειες κατά τις οποίες ο ίδιος ο οργανισμός επιτίθεται στους ιστούς και τα όργανά του. Ουσιαστικά, ο ίδιος ο οργανισμός επιτίθεται σε ορισμένα μελανινοκύτταρα του σώματος και προκαλεί διακοπή της έκκρισης μελανίνης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση άσπρων σημαδιών ή τριχών. Τα αίτια εμφάνισης ενός αυτοάνοσου νοσήματος ποικίλλουν, αλλά έχει δειχθεί πως οφείλονται κυρίως σε βακτήρια, τοξίνες, καθώς και σε περιβαλλοντικούς ή ψυχολογικούς παράγοντες. Σε άτομα με προδιάθεση εμφάνισης λεύκης, οι πιθανότητες αυξάνονται όταν το άτομο έχει αυξημένη αντίδραση ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι σε φυσιολογικά ερεθίσματα. Επιπροσθέτως, έχει παρατηρηθεί, πως η λεύκη είναι πολυπαραγοντική ασθένεια, δηλαδή η εμφάνισή της οφείλεται σε μία πληθώρα παραγόντων.

Η πιο πρόσφατη θεωρία για τα αίτια εμφάνισης της λεύκης, θέλει το ανοσοποιητικό σύστημα στην πρώτη θέση. Πιο συγκεκριμένα, όπως έχει δειχθεί και σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, έχουν παρατηρηθεί μεταλλάξεις σε γονίδια του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία πιστεύεται ότι προκαλούν την καταστροφή των μελανινοκυττάρων του δέρματος.

Το γεγονός πως η λεύκη είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, δυσκολεύει τη διάγνωσή της, καθώς επίσης και στον εντοπισμό του υπεύθυνου, για την εμφάνιση της λεύκης, παράγοντα.

Οι κηλίδες της λεύκης εμφανίζονται κυρίως σε σημεία που εκτίθενται στο ήλιο, όπως το πρόσωπο, τα χείλη, τα χέρια και τα πόδια. Το αρχικό στάδιο της λεύκης χαρακτηρίζεται συνήθως από μία πλάκα συχνά στην κοιλιακή χώρα και σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζεται με την εκδήλωση κνησμού ή υπερίδρωσης. Αρκετές φορές η λεύκη εμφανίζεται και στα μαλλιά και τις τρίχες.

Πέρα από την εμφάνιση των χαρακτηριστικών λευκών σημαδιών, ορισμένοι ασθενείς ενδέχεται να πάσχουν και από συμπτώματα φαγούρας ή έντονου πόνου στο σημείο εμφάνισης της λεύκης. Ωστόσο, οι περιπτώσεις αυτές είναι σπάνιες και κατά κύριο λόγο, οι ασθενείς με λεύκη αισθάνονται εντελώς υγιείς και δεν παρουσιάζουν κάποιο άλλο σύμπτωμα.

Η πορεία της εξέλιξης της λεύκης είναι απρόβλεπτη, καθώς μπορεί είτε να επεκταθεί είτε να θεραπευτεί μόνη της, ή σε πολλές περιπτώσεις να παραμείνει στάσιμη. Συνήθως, οι αχρωμικές κηλίδες της Λεύκης αυξάνουν βαθμιαία σε μέγεθος και οδηγούν σε σημαντικό αισθητικό πρόβλημα, ειδικά σε άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα. Τα πρώτα συμπτώματα της λεύκης εμφανίζονται ύστερα από επίθεση του ίδιου του οργανισμού στα μελανινοκύτταρά του, στα κύτταρα δηλαδή που ευθύνονται για το χρώμα των μαλλιών και του δέρματος, γεγονός που την καθιστά αυτοάνοση νόσο. Η εκδήλωση της νόσου συχνά σχετίζεται με παθήσεις του θυρεοειδούς και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, ενώ ενδέχεται να συνδέεται με μια μορφή κληρονομικότητας.

Όταν η λεύκη εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό και σε αρκετά εμφανή σημεία, μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα αυτοπεποίθησης στα άτομα και να οδηγήσουν σε αισθητικά και ψυχολογικά προβλήματα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι ασθενείς έχουν δηλώσει πως αισθάνονται ντροπή και εμφανίζουν δυσκολία να συνάψουν σχέσεις. Για αυτό το λόγο, αν και η λεύκη δεν ενέχει κάποιο κίνδυνο για το άτομο, συνιστάται η θεραπεία της.

Η περίοδος εμφάνισης της λεύκης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το χρώμα του δέρματος του ασθενή. Άτομα με ανοιχτό χρώμα δέρματος παρατηρούν τα πρώτα συμπτώματα της λεύκης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ σε άτομα με σκουρόχρωμες επιδερμίδες το αρχικό στάδιο της λεύκης μπορεί να γίνει ορατό οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Επίσης, έχει δειχθεί πως η εμφάνιση της λεύκης εξαρτάται και από την ηλικία του ατόμου. Οι περισσότεροι ασθενείς θα εμφανίσουν λεύκη αρκετά νέοι, με συχνότερη ηλικία εμφάνισης τα 20 χρόνια.

Παράλληλα, η εμφάνιση λεύκης αρκετές φορές σχετίζεται και με την ύπαρξη άλλων ασθενειών, όπως του θυρεοειδή (υπερθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός ή θυρεοειδίτιδα Hashimoto), καθώς και με την ύπαρξη ρευματοειδούς αρθρίτιδας ή γυροειδούς αλωπεκίας. Παρόλο που κανείς δεν θέλει να εμφανίσει κάποια ασθένεια, η εμφάνιση λεύκης έχει και ένα θετικό. Οι ασθενείς που πάσχουν από λεύκη έχουν αρκετά λιγότερες πιθανότητες να νοσήσουν από καρκίνο του δέρματος, και πιο συγκεκριμένα να εμφανίσουν μελάνωμα, καθότι στις αχρωμικές πλάκες εκλείπουν τα μελανινοκύτταρα .

Ανάλογα με τον τρόπο εμφάνισής της, η Λεύκη διακρίνεται σε εντοπισμένη, τμηματική και γενικευμένη. Η διάγνωσή της πραγματοποιείται συνήθως κλινικά. Βιοψία είναι δυνατόν να χρειαστεί σε περίπτωση διαφορικής διάγνωσης από άλλες παθήσεις που προκαλούν υποχρωμίες όπως η μεταφλεγμονώδης υπομελάγχρωση, η σπογγοειδής μυκητίαση και η ποικιλόχρους πιτυρίαση.

Η πιο ευρέως διαδεδομένη ταξινόμηση της λεύκης, τη διακρίνει σε τμηματική λεύκη (SV) και μη-τμηματική λεύκη (NSV). Ο πιο κοινός τύπος λεύκης είναι η μη-τμηματική λεύκη. Στην περίπτωση αυτή, παρατηρείται συνήθως συμμετρία των αποχρωματισμένων πλακών, ενώ δεν αποκλείεται η εμφάνιση νέων βλαβών με την πάροδο του χρόνου. Η μη-τμηματική λεύκη μπορεί να εμφανιστεί σε μεγάλα τμήματα του σώματος ή να παραμείνει σε μία συγκεκριμένη περιοχή. Δεν υπάρχει κάποιος γενικός κανόνας εμφάνισής της, καθώς μπορεί να παρατηρηθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Σε αντίθεση με την μη-τμηματική λεύκη, η τμηματική λεύκη εντοπίζεται σε συγκεκριμένο σημείο του σώματος και συνήθως έχει ηλικιακό αποκλεισμό, καθώς εμφανίζεται κυρίως στην περίοδο της εφηβείας. Η εξάπλωσή της είναι πολύ πιο γρήγορη από αυτή της μη-τμηματικής λεύκης. Λόγω της διαφορετικότητας των δύο αυτών κατηγοριών, η αντιμετώπισή τους διαφέρει αρκετά.

Η μη-τμηματική λεύκη διακρίνεται στις εξής κατηγορίες:

• Γενικευμένη λεύκη: αποτελεί την πιο κοινή κατηγόρια μη-τμηματικής λεύκης.
• Καθολική λεύκη: έχει μεγάλο ποσοστό αποχρωματισμού.
• Εστιακή λεύκη: χαρακτηρίζεται από λίγες διάσπαρτες λευκές κηλίδες συγκεντρωμένες σε μία περιοχή. Συνήθως εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία.
• Acrofacial λεύκη: οι συχνότερες περιοχές εμφάνισής της είναι τα δάχτυλα των ποδιών και των χεριών, καθώς η περιοχή του προσώπου και του λαιμού.
• Λεύκη βλεννογόνου: παρατηρείται αποχρωματισμός του δέρματος μόνο στην περιοχή των βλεννογόνων.

Αρκετές φορές οι άνθρωποι που εμφανίζουν λεύκη αγνοούν τη σημαντικότητά της και δεν γνωρίζουν πώς θεραπεύεται. Η αντιμετώπιση της Λεύκης θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τον ασθενή, λαμβάνοντας υπόψη το όφελος της θεραπείας σε σχέση με τις πιθανές παρενέργειες που έχει κάθε μια από αυτές. Τα αποτελέσματα των μέχρι σήμερα διαθέσιμων θεραπειών ποικίλλουν και δεν είναι δυνατόν να εγγυηθούν τον πλήρη επαναχρωματισμό της περιοχής.

Οι διαθέσιμες μέθοδοι για την θεραπεία της Λεύκης είναι οι ακόλουθες:

• Φωτοθεραπεία με υπεριώδεις ακτίνες UVB – φωτόλουτρα PUVA

Εφαρμόζεται κυρίως σε ακραίες περιπτώσεις λεύκης και έχει ποσοστό επαναχρωματισμού μεγαλύτερο από 70% σε ασθενείς με πρόσφατη έναρξη της νόσου ή εντοπισμένη νόσο. Θεωρείται θεραπεία δεύτερης γραμμής. Η φωτοθεραπεία πρέπει να επαναλαμβάνεται 2-3 φορές τη βδομάδα. Μπορεί να εφαρμοστεί μόνη της ή και σε συνδυασμό με κάποια άλλη θεραπεία, αν και έχει δειχθεί πως όταν συνδυάζεται με άλλες τοπικές θεραπείες, ενισχύει τον επαναχρωματισμό. Η φωτοθεραπεία με υπεριώδεις ακτίνες UVB στερείται των παρενεργειών που μπορεί να προκληθούν από άλλες μορφές φωτοθεραπείας.

• Θεραπεία με Laser Excimer

Αποτελεσματικό σε σταθερές βλάβες μικρής έκτασης οι οποίες καταλαμβάνουν ποσοστό μικρότερο του 30% της συνολικής επιφάνειας του σώματος. Αποτελεί την πιο επαναστατική θεραπεία για την καταπολέμηση της λεύκης. Με τη χρήση του Laser Excimer μπορεί να επιτευχθεί τοπική αντιμετώπιση του αποχρωματισμένου δέρματος, αφήνοντας άθικτη τη γειτονική επιφάνεια δέρματος. Μπορεί να συνδυαστεί με σκευάσματα τοπικής χρήσης, καθώς και με μικρής διάρκειας χορήγηση φαρμάκων από το στόμα.

• Τοπικά Κορτικοστεροειδή

Η πιο συχνά εφαρμοσμένη μέθοδος με μέτρια αποτελεσματικότητα. Η χρήση τους πρέπει να αποφεύγεται σε περιοχές γύρω από τα μάτια. Αποτελούν τη θεραπεία πρώτης γραμμής.

• Τοπική χρήση αναστολέων Καλσινευρίνης

Εναλλακτική αποτελεσματική θεραπεία, ιδιαίτερα όταν οι βλάβες εντοπίζονται στη κεφαλή και στο λαιμό. Μπορεί να συνδυαστεί με Θεραπεία με Laser Excimer ή nb UVB.

• Τοπική χρήση ανάλογων Βιταμίνης D

Καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα, μέσω δράσης στα λεμφοκύτταρα. Μπορεί να συνδυαστεί με Θεραπεία nb UVB ή PUVA.

• Συστηματικά Κορτικοστεροειδή

Απαιτείται μακροχρόνια αγωγή με αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες.

• Αποχρωματισμός του υγιούς δέρματος

Σε ειδικές περιπτώσεις που οι υγιείς περιοχές καταλαμβάνουν μικρή έκταση, μπορεί να προκύψει ομοιομορφία του δέρματος με αποχρωματισμό του υγιούς δέρματος. Η θεραπεία αυτή συνιστάται σε πολύ ειδικές και σπάνιες περιπτώσεις. Συνήθως πραγματοποιείται με την τοπική εφαρμογή φαρμάκων που αποχρωματίζουν το δέρμα. Για την ολοκλήρωση του αποχρωματισμού απαιτείται διάστημα ενός χρόνου.

• Επαναμελάγχρωση

Αποτελεί επαναμελάγχρωση των βλαβών της λεύκης. Τα αποτελέσματα της θεραπείας αυτής είναι αμφίβολα, καθώς ενδέχεται η λεύκη να υποτροπιάσει

• Χειρουργικές Θεραπείες

Σε πολύ εντοπισμένες βλάβες και εφόσον η νόσος έχει σταθεροποιηθεί και δεν επεκτείνεται για τουλάχιστον 2 έτη. Η χειρουργική μέθοδος αντιμετώπισης της λεύκης ενδείκνυται σε άτομα στα οποία οι υπόλοιπες μέθοδοι έχουν καταστεί ανεπιτυχείς στην αντιμετώπιση της λεύκης. Κατά τη μέθοδο αυτή, αφαιρείται δέρμα και δερματικά κύτταρα από υγιή περιοχή του ασθενούς και μεταμοσχεύονται στην επιθυμητή προσβεβλημένη περιοχή.

• Χρήση τοπικών καλυπτικών κρεμών

Δεν αποτελεί θεραπευτική μέθοδο, αλλά μπορεί να καλύψει τα σημάδια της λεύκης που οδηγούν το άτομο σε αίσθημα χαμηλής αυτοπεποίθησης.

• Χρήση φαρμάκου που χρησιμοποιείται για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα

Για τη στρατηγική αντιμετώπιση της λεύκης υπάρχουν κάποιες αρχές που έχουν προταθεί από την ιατρική κοινότητα.

Για τη θεραπεία της τμηματικής λεύκης συνιστάται:

• Θεραπεία πρώτης γραμμής: αφορά στην αποφυγή παραγόντων που ενδέχεται να ενεργοποιήσουν μηχανισμούς που διεγείρουν την ανάπτυξη λεύκης. Στη θεραπεία πρώτης γραμμής ανήκει και η τοπική χρήση κορτικοστεροειδών.
• Θεραπεία δεύτερης γραμμής: αφορά στην αντιμετώπιση της λεύκης με τη χρήση φάσματος υπεριώδους ακτινοβολίας, όπως το Laser Excimer.
• Θεραπεία τρίτης γραμμής: η θεραπεία αυτή αφορά σε ασθενείς με μη ικανοποιητικά αποτελέσματα από τη θεραπεία πρώτης ή δεύτερης γραμμής.

 

Για τη θεραπεία της μη τμηματικής λεύκης συνιστάται:

• Θεραπεία πρώτης γραμμής: αποφυγή παραγόντων που μπορεί να διεγείρουν την εμφάνιση λεύκης και χρήση Laser Excimer για τουλάχιστον 3 μήνες.
• Θεραπεία δεύτερης γραμμής: αφορά σε ασθενείς στους οποίους η λεύκη εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς.
• Θεραπεία τρίτης γραμμής: αποτελεί την αντιμετώπιση της λεύκης με τη χειρουργική τοποθέτηση μοσχευμάτων, στις περιοχές που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία πρώτης ή δεύτερης γραμμής.
• Θεραπεία τέταρτης γραμμής: αφορά στην αντιμετώπιση εκτεταμένης λεύκης, σε περιπτώσεις δηλαδή που οι λευκές κηλίδες καλύπτουν πάνω από το 50% της επιφάνειας του σώματος.