Ακμή: Αίτια, Είδη, Διάγνωση και Θεραπεία

Η ακμή συνηθέστερα εμφανίζεται όταν οι πόροι του δέρματος φράζουν. Κάθε πόρος αντιστοιχεί σε ένα τριχοσμηγματογόνο θύλακα, που περιλαμβάνει τρίχες και αδένες λαδιού. Εάν ο αδένας μπλοκαριστεί, τότε μέσα του παγιδεύονται τρίχες και λάδι που οδηγούν στη δημιουργία σπυριών.

Εφηβεία: Κατά την εφηβική ηλικία, η υπερπαραγωγή σμήγματος λόγω ορμονικών μεταβολών οδηγεί στην εμφάνιση ακμής.

Καλλυντικά: Ορισμένα καλλυντικά, όπως make up και άλλα που δεν ενδείκνυται για τον τύπο επιδερμίδας του εκάστοτε ατόμου, μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση ακμής.

Αυτό συμβαίνει διότι «μπλοκάρουν» τους πόρους των τριχοσμηγματογόνων θυλάκων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ακμής.

Ορμονικές αλλαγές: Ορμονικές διαταραχές, όπως υπερέκκριση ανδρογόνων μπορεί να προκαλέσουν σπυράκια ακμής. Δείτε αναλυτικές πληροφορίες για την ορμονική ακμή.

Φάρμακα: Η λήψη φαρμάκων, όπως π.χ. η χρόνια λήψη κορτιζόνης, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε εμφάνιση ακμής. Συγκεκριμένες τροφές, όπως τροφές που περιέχουν πολλά λιπαρά, η σοκολάτα αλλά και το αλκοόλ, έχουν ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση ακμής.

Ο δερματολόγος θα διαγνώσει ποια μορφή ακμής έχετε και σε ποια περιοχή του δέρματος εμφανίζονται τα σπυράκια, ώστε να σας προτείνει ένα αποτελεσματικό σχέδιο θεραπείας.

Η διάγνωση από τον δερματολόγο είναι πολύ σημαντική, επειδή τα σπυράκια που έχετε μπορεί να μην οφείλονται σε ακμή. Αυτό που μοιάζει με σπυράκι ακμής μπορεί να κρύβει μια άλλη πάθηση. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι μπερδεύουν τη διαπυητική ιδρωταδενίτιδα με την κοινή ακμή. Η θεραπεία αυτών των παθήσεων είναι διαφορετική από την ακμή. Μια άλλη πάθηση που μπορεί να συγχέεται με την ακμή είναι η περιστοματική δερματίτιδα. Συνήθως προκαλεί κάτι που μοιάζει με σπυράκια γύρω από το στόμα. Επίσης, τα σπυράκια σας μπορεί να είναι συνέπεια υπεριδρωσίας ή ακμεόμορφου εξανθήματος.

Κάθε μορφή ακμής έχει διαφορετικό τρόπο θεραπείας, με άλλα φάρμακα ή και άλλες μεθόδους. Είναι λοιπόν σημαντικό να μη βγάζετε συμπεράσματα μόνοι σας, ώστε να λάβετε την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Εξετάσεις για την ακμή

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διάγνωση της ακμής γίνεται με οπτικό έλεγχο από τον δερματολόγο. Σπάνια, ένας ιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα στυλεό λήψης δείγματος ή να ξύσει μια βλάβη ή φλύκταινα για μικροβιολογική εξέταση ή καλλιέργεια προκειμένου να αποκλείσει άλλες πηγές μόλυνσης. Ωστόσο, σε σοβαρές πολύπλοκες καταστάσεις ακμής, πιθανόν ο δερματολόγος να σας συστήσει επιπλέον εξετάσεις.

Στις γυναίκες, μπορεί να ζητηθούν ορμονικές εξετάσεις αίματος για την αναζήτηση καταστάσεων όπως η εγκυμοσύνη, η υπερβολική παραγωγή προλακτίνης, το σύνδρομο Cushing και η υψηλή τεστοστερόνη (δείκτης πολυκυστικών ωοθηκών).

Είτε έχετε επίμονη ακμή είτε άλλη πάθηση, μόνο ένας δερματολόγος μπορεί να διαγνώσει και να προσφέρει θεραπεία προσαρμοσμένη στις ανάγκες σας.

Υπάρχουν διάφορα είδη (τύποι) ακμής. Η ακμή μπορεί να εκδηλωθεί τόσο με ήπιες όσο και με πιο σοβαρές παθολογικές εκδηλώσεις, προκαλώντας μόνιμες και αντιαισθητικές βλάβες.

Ανάλογα με την αιτία, το είδος και την βαρύτητά της, η ακμή διακρίνεται στα εξής είδη:

• Κοινή Ακμή (ακμή κατά την εφηβεία): Η πιο κοινή νόσος που προσβάλλει την τριχοσμηγματογόνο μονάδα.
• Ακμή Ενηλίκων: Ενώ η συνήθης ηλικία έναρξης της ακμής είναι η εφηβεία, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Η ακμή ενηλίκων μπορεί να προκληθεί από άγχος, αλκοόλ, εμμηνορρυσία, εγκυμοσύνη και άλλους παράγοντες.
• Νεογνική Ακμή: Εμφανίζεται σε νεογνά ηλικίας μικρότερης του 1 έτους. Αποκαλείται Βρεφική Ακμή όταν πλήττει παιδιά άνω του 1 έτους. Απαντάται κυρίως στο πρόσωπο αρρένων βρεφών.
• Φαγεσωρική Ακμή: Χαρακτηρίζεται από την παρουσία ανοικτών και κλειστών φαγεσώρων, κυρίως στο πρόσωπο.

• Βλατιδοφλυκταινώδης Ακμή: Χαρακτηρίζεται από την παρουσία βλατίδων και φλυκταινών στο πρόσωπο, αλλά και στο στήθος ή την πλάτη.
• Κυστική Ακμή: Σοβαρή ουλωτική ακμή στο στήθος, στην πλάτη και τους ώμους.
• Κεραυνοβόλος Ακμή: Πρόκειται για τη σοβαρότερη μορφή κυστικής ακμής και συνήθως προσβάλλει αγόρια νεαρής ηλικίας.
• Θερινή ή Ακμή της Μαγιόρκα: Εμφανίζεται κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι και υποχωρεί το φθινόπωρο.
• Ακμή από Φάρμακα. Βλατιδώδης και φλυκταινώδης ακμή στο πρόσωπο και το σώμα μετά τη λήψη στεροειδών ή ανδρογόνων ουσιών.
• Ακμή εξ επαφής: Εκδηλώνεται κυρίως σε ενήλικες που έρχονται συχνά σε επαφή με καλλυντικά ή χημικές ουσίες. Εκδηλώνεται κυρίως με φαγέσωρες, αλλά μπορεί να εμφανιστούν και φλεγμονές.
• Τραυματική Ακμή: Προκαλείται από κακοποίηση των φαγεσώρων από τον ασθενή με αποτέλεσμα τη δημιουργία ουλών.
• Ροδόχρους Ακμή ή Ροδόχρους Νόσος: Φλεγμονώδης δερματοπάθεια που προσβάλλει το πρόσωπο και χαρακτηρίζεται από ερύθημα και φλύκταινες.

Βαρύτητα ακμής

Ήπια ακμή

• Μόνο φαγέσωρες ή και λίγες βλατιδοφλυκταινώδεις βλάβες που περιορίζονται στο πρόσωπο

Μέτρια ακμή

• Μεγαλύτερος αριθμός βλατιδοφλυκταινώδων βλαβών με φλεγμονές στο πρόσωπο ή και στον λαιμό, την πλάτη ή το στήθος

Σοβαρή ακμή

• Εξαιρετικά μεγάλος αριθμός βλατιδοφλυκταινώδων ή και οζιδιοκυστικών βλαβών με σοβαρές φλεγμονές

Σχέδιο θεραπείας

Το σχέδιο θεραπείας ακμής είναι εξατομικευμένο και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως

• Ποια μορφή ακμής έχετε
• Περιοχές εμφάνισης ακμής στο δέρμα σας
• Ποιες θεραπείες ακμής έχετε κάνει στο παρελθόν
• Ποια είναι η ηλικία σας
• Εάν η ακμή άφησε μαύρα στίγματα ή ουλές
• Εάν η ακμή ξεκίνησε μέσα στην πανδημία κορονοϊού

Οι θεραπευτικές επιλογές είναι σε μεγάλο βαθμό οι ίδιες για όλες τις ηλικιακές ομάδες και για τα δύο φύλα, εκτός από την ορμονική θεραπεία.

Αν και το σχέδιο θεραπείας διαφέρει από έναν ασθενή σε άλλο, η εξέταση από τον δερματολόγο ακολουθεί γενικά τις προαναφερθείσες οδηγίες, ακόμη και εάν 2 ασθενείς έχουν την ίδια μορφή ακμής.

Θεραπεία ακμής με φάρμακα

Εάν έχετε πυώδη ή κλειστά σπυράκια, το πιθανότερο είναι ότι ήδη λαμβάνετε τοπική θεραπεία ή συστηματική αγωγή για την ακμή. Ωστόσο, η θεραπεία με φάρμακα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει μια από τις παρακάτω ουσίες ανάλογα με τη βαρύτητα της ακμής:

Θεραπεία ήπιας ή μέτριας ακμής

Η ήπια ή μέτρια ακμή μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα σε μορφή κρέμας, γέλης ή χάπια που περιλαμβάνουν μια από τις παρακάτω φαρμακευτικές ουσίες ή συνδυασμό αυτών:

• Ρετινοειδή
• Υπεροξείδιο του βενζολίου
• Θείο και άλλες στυπτικές ουσίες
• Αζελαϊκό οξύ
• Ρετινοειδές σε συνδυασμό με υπεροξείδιο του βενζολίου ή και αντιβιοτικό

Στις γυναίκες, ακόμα και σε ηλικίες μεγαλύτερες των 40 ετών, μπορούν να εμφανιστούν συμπτώματα ακμής σε περιόδους άγχους ή όταν πλησιάζει η εμμηνορρυσία, εξαιτίας ορμονικών αλλαγών. Στην περίπτωση αυτή, μια ορμονική θεραπεία ή αντισυλληπτικά χάπια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αντιμετώπιση της ακμής.

Θεραπεία σοβαρής ακμής

Εάν η ακμή συνοδεύεται από οζίδια και κύστεις και συχνά αφήνει ουλές, μια πιο αποτελεσματική θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να έχετε πιο καθαρό δέρμα και να αποτρέψετε νέες ουλές.

Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:

• Συνταγογραφούμενα φάρμακα για την ακμή + αντιβιοτικά
• Ορμονοθεραπεία
• Ισοτρετινοΐνη
• Οξική κυπροτερόνη (αντιανδρογόνο για γυναίκες)

Τα τοπικά και συστηματικά αντιβιοτικά δεν πρέπει να χορηγούνται ως αποκλειστική θεραπεία, καθώς θα αυξηθεί η αντίσταση των βακτηρίων στη θεραπεία.

Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, τα τοπικά ρετινοειδή και οι από του στόματος τετρακυκλίνες θα πρέπει να διακόπτονται.

Άλλοι τρόποι θεραπείας

Ενέσιμη θεραπεία: Σε εξαιρετικά σοβαρές καταστάσεις, όπως στην κυστική ακμή, ο δερματολόγος μπορεί να σας κάνει ενέσεις κορτικοστεροειδών μέσα στις βλάβες. Η συγκεκριμένη θεραπεία είναι αποτελεσματική για τη μείωση του πόνου και του μεγέθους των εξανθημάτων, χρησιμοποιείται μόνο για ορισμένες σοβαρές περιπτώσεις ακμής. Εάν η θεραπεία επαναληφθεί πολλές φορές μπορεί να εμφανιστούν παρενέργειες.^[1]

Χημικά Peeling: Τα πίλινγκ χρησιμοποιούνται τόσο στη θεραπεία της ακμής επιτυγχάνοντας μείωση των φαγεσώρων όσο και στην αντιμετώπιση των ουλών ακμής.^[2] Τα peeling σαλικυλικού οξέος, γλυκολικού οξέος και τριχλωροξικού οξέος TCA μειώνουν τον αριθμό των φαγεσώρων και καταπολεμούν τη μεταφλεγμονώδη υπερμελάγχρωση (κηλίδες φλεγμονώδους ακμής) και το ερύθημα. Εκτελούνται κάθε 2 – 3 εβδομάδες και συνήθως συνοδεύονται από συμπληρωματική θεραπεία.

Όλες οι θεραπείες επανεξετάζονται τακτικά στις 12 εβδομάδες.

Χειρουργική επέμβαση: Σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Θεραπείες ακμής χωρίς φάρμακα

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, οι δερματολόγοι πρόσθεσαν στο οπλοστάσιο τους σύγχρονους τρόπους θεραπείας χωρίς φάρμακα ενάντια στην ακμή όσο και την αντιμετώπιση των ουλών που προέρχονται από αυτή. Ανάλογα με την περίπτωση του ασθενούς, ο δερματολόγος μπορεί να συστήσει μία από τις παρακάτω θεραπείες ή και συνδυασμό αυτών με φαρμακευτικές ουσίες.

• Φωτοδυναμική Θεραπεία PDT: Η φωτοδυναμική θεραπεία επιτρέπει την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ενοχλητικών και επώδυνων φλυκταινιδίων και ουλών ακμής είναι πλέον εφικτή, με ταυτόχρονη αναγέννηση και ανάπλαση της επιδερμίδας.
• CO2 Fractional Laser: Η χρήση του CO2 Fractional Laser στην αντιμετώπιση των ουλών ακμής είναι ιδιαίτερα επιτυχής.^[3] Η διάρκεια και η επαναληψιμότητα των συνεδριών εξαρτώνται από την έκταση του προβλήματος και πρέπει να γίνονται κάθε περίπου 3-4 εβδομάδες.
• Δερμοαπόξεση: Ο βαθύς καθαρισμός προσώπου και η μικροδερμοαπόξεση με διαμάντι δείχνουν εξαιρετικά αποτελέσματα σε περιπτώσεις φαγεσωρικής ή ακόμα και κυστικής ακμής, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των ουλών^[4]. Συνήθως η θεραπεία εκτελείται κάθε 2 – 3 εβδομάδες.