Τριχόπτωση, Αίτια, Διάγνωση, Τύποι και Θεραπεία

Η τριχόπτωση διακρίνεται σε φυσιολογική και παθολογική. Στη φυσιολογική τριχόπτωση, χάνεται καθημερινά ένας αριθμός 100 – 150 τριχών. Σε αυτή την περίπτωση, η τρίχα αντικαθίσταται και αναπτύσσεται ξανά. Στην παθολογική τριχόπτωση, κάποιες από τις τρίχες που πέφτουν καθημερινά δεν ανανεώνονται με αποτέλεσμα να δημιουργείται αραίωση μαλλιών στο τριχωτό της κεφαλής.

Κάθε τρίχα στο τριχωτό της κεφαλής έχει το δικό της κύκλο ζωής και χωρίζεται σε τρεις φάσεις:

• Αναγενής: Διαρκεί 3-5 χρόνια και αποτελεί τη φάση της ανάπτυξης. Στο στάδιο αυτό τα κύτταρα της ρίζας πολλαπλασιάζονται ενεργά με αποτέλεσμα την αύξηση του μήκους των τριχών. Ο ρυθμός όμως αυτός μειώνεται όσο μεγαλώνουμε.
• Καταγενής: Διαρκεί περίπου 1-2 εβδομάδες και αποτελεί τη φάση της εξασθένησης και της «προετοιμασίας» της τρίχας για την πτώση της. Σε αυτό το στάδιο η τρίχα σταματά να μεγαλώνει.
• Τελογενής: Διαρκεί περίπου 2-4 μήνες και είναι η φάση της πτώσης της τρίχας. Ο θύλακος της τρίχας εξακολουθεί να υπάρχει και έτσι η τρίχα μετά από λίγο καιρό αναγεννάται.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το 90% των τριχών βρίσκεται σε αναγενή φάση, ενώ το 10% σε φάση τελογενή. Τα πρώτα σημάδια παροδικής τριχόπτωσης εμφανίζονται όταν το ποσοστό των τριχών που βρίσκεται στην τελογενή φάση υπερβαίνει το 20%.

Η αιτιολογία της τριχόπτωσης είναι πολυπαραγοντική. Ένα μεγάλο εύρος αιτιών μπορούν να διαταράξουν τον κύκλο ζωής της τρίχας και να οδηγήσουν σε αραίωση μαλλιών. Η διερεύνηση των αιτιών που προκαλούν την τριχόπτωση είναι απαραίτητη για τη διαχείριση και την αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Δείτε ποιες είναι οι κύριες αιτίες.

Κληρονομικότητα

Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην τριχόπτωση και το οικογενειακό ιστορικό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αλωπεκίας. Αν ένας από τους δύο γονείς είχε αλωπεκία, είναι πολύ πιθανόν να αποκτήσετε και εσείς. Οι γυναίκες με γενετική προδιάθεση μπορεί να έχουν αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων ή αυξημένη ευαισθησία των τριχοθυλακίων σε αυτές τις ορμόνες.

Ορμονικές διαταραχές

Η τριχόπτωση μπορεί να υποκινηθεί από ανισορροπίες στα επίπεδα των ορμονών. Για παράδειγμα, η εμμηνόπαυση προκαλεί μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων και αύξηση των ανδρογόνων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε τριχόπτωση. Εκτός από τα αυξημένα επίπεδα των ανδρογόνων, τα προβλήματα με τον θυρεοειδή (υποθυρεοειδισμός ή υπερθυρεοειδισμός) μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε αραίωση των μαλλιών. Επίσης το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι μια ενδοκρινική διαταραχή που μπορεί να ευθύνεται για τη γυναικεία τριχόπτωση.  Όταν διορθωθεί η ορμονική ανισορροπία, τα μαλλιά σας θα αρχίσουν να μεγαλώνουν και πάλι.

Ιατρικές παθήσεις

Αυτοάνοσα νοσήματα όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθηματώδης λύκος και θυρεοειδίτιδα hashimoto μπορούν να προκαλέσουν γυροειδή αλωπεκία, μια κατάσταση όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα στους θύλακες των τριχών. Επίσης, μυκητιασικές λοιμώξεις του τριχωτού της κεφαλής, όπως η δερματοφυτία (tinea capitis), μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή, η οποία επηρεάζει τα τριχοθυλάκια και διακόπτει τον φυσιολογικό κύκλο ανάπτυξης των τριχών. Επίσης η τριχόπτωση έχει πρόσφατα αναγνωριστεί ως ένα από τα χρόνια συμπτώματα του COVID -19.

Φάρμακα και θεραπείες

Η τριχόπτωση μπορεί επίσης να προκληθεί από διάφορες θεραπείες, συμπεριλαμβανομένης της χημειοθεραπείας, της ακτινοθεραπείας ή ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές με ανοσοκατασταλτικά, διουρητικά, αντικαταθλιπτικά, αντιφλεγμονώδη και αντιπηκτικά χάπια.

Διατροφικές ελλείψεις

Η ανεπαρκής κατανάλωση θρεπτικών συστατικών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη των μαλλιών. Συγκεκριμένες ελλείψεις σε βασικές πρωτεΐνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, αμινοξέα και βιταμίνες έχουν συσχετιστεί με τριχόπτωση.

Άγχος

Το φυσικό στρες ή το συναισθηματικό άγχος μπορεί να διαταράξει τον φυσικό κύκλο ανάπτυξης των μαλλιών, προκαλώντας μια κατάσταση γνωστή ως τελογενής τριχόρροια. Τραυματικά γεγονότα, όπως σημαντικές χειρουργικές επεμβάσεις, σοβαρές ασθένειες και μεγάλη απώλεια βάρους μπορούν επίσης να προκαλέσουν τριχόπτωση.

Μέθοδοι περιποίησης των μαλλιών

Συγκεκριμένες πρακτικές περιποίησης των μαλλιών μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα μαλλιά, επιδεινώνοντας την τριχόπτωση. Το υπερβολικό θερμικό styling, όπως η περμανάντ και το ίσιωμα, τα σφιχτά χτενίσματα, καθώς και οι χημικές θεραπείες ή η λανθασμένη χρήση προϊόντων για τα μαλλιά μπορούν να αποδυναμώσουν τον άξονα της τρίχας και να οδηγήσουν στο σπάσιμο και την αραίωση των μαλλιών.

Γήρανση

Με το πέρασμα της ηλικίας, η πλειοψηφία των ανθρώπων αντιμετωπίζει κάποιο βαθμό τριχόπτωσης. Αυτό οφείλεται στον εκφυλισμό των τριχοθυλακίων, τα οποία σταματούν να αναπτύσσουν τρίχες, με αποτέλεσμα την αραίωση μαλλιών στο τριχωτό της κεφαλής. Οι τρίχες γίνονται πιο λεπτές και χάνουν το χρώμα τους. Η επίδραση της γήρανσης στην τριχόπτωση είναι πολύ πιο έντονα εμφανής στους άνδρες, αλλά και στις γυναίκες παρατηρείται υποχώρηση της γραμμής των μαλλιών.

Η αναγνώριση των συμπτωμάτων της τριχόπτωσης μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπισή της. Τα συνήθη σημάδια και συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Σταδιακή αραίωση μαλλιών, ιδιαίτερα στην κορυφή του κεφαλιού (τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες).
• Υποχώρηση της γραμμής των μαλλιών, η οποία χαρακτηρίζεται από τη μετακίνηση της γραμμής των μαλλιών προς τα πίσω.
• Σχηματισμός φαλακρών σημείων στο τριχωτό της κεφαλής.
• Υπερβολική απόπτωση τριχών, που συχνά παρατηρείται στο μαξιλάρι, στην αποχέτευση του ντους ή στις βούρτσες.
• Μείωση της πυκνότητας των τριχών, με αποτέλεσμα η αραίωση μαλλιών να γίνεται όλο και πιο ορατή.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι προσωρινά ή να έχουν διάρκεια και ποικίλλουν ανάλογα με την υποκείμενη αιτία της τριχόπτωσης. Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε ένα δερματολόγο για ακριβή διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία.

Διάγνωση με φωτοτριχοριζόγραμμα

Βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης παίζει η διάγνωση και η εύρεση της αιτίας που οδηγεί σε αυτή. Όπως τονίζει η Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος Δρ. Αμαλία Τσιατούρα, η διάγνωση της τριχόπτωσης πρέπει να γίνεται πάντα από εξειδικευμένο Ιατρό – Δερματολόγο. Συγκεκριμένα, για τη διάγνωση της ανδρογενετικής αλωπεκίας, είναι σημαντικό να γίνεται σωστή λήψη του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και σωστή κλινική εξέταση.

Η διάγνωση της τριχόπτωσης γίνεται με φωτοτριχοριζόγραμμα, με τη χρήση ειδικής μικροκάμερας και εξειδικευμένου λογισμικού. Συγκεκριμένα, γίνεται χρήση του λογισμικού Follysis, το οποίο αποτελεί ένα από τα πληρέστερα και ακριβέστερα διαγνωστικά εργαλεία για την τριχόπτωση. Με το εργαλείο Follysis γίνονται μεταξύ άλλων ακριβείς μετρήσεις της πυκνότητας των τριχών ανά περιοχή, καθώς επίσης και η μέτρηση του πάχους της τρίχας.

Κατά την τριχοσκόπηση, όπως ονομάζεται διαφορετικά η μέθοδος αυτή, καταγράφονται:

• Ο αριθμός των τριχοθυλακίων ανά τετραγωνικό εκατοστό
• αριθμός των τριχών σε σχέση με τον αριθμό των τριχοθυλακίων
• Το πάχος της τρίχας
• Οι βλάβες στην τρίχα και στη ρίζα της τρίχας
• Οι βλάβες στην επιδερμίδα

Διάγνωση με γονιδιακό τεστ (DNA test)

Το γονιδιακό τεστ (DNA test) εντοπίζει και χαρτογραφεί τους υπεύθυνους για την τριχόπτωση διαφορετικούς γενετικούς τόπους στο χρωμόσωμα Χ. Με τη μέθοδο αυτή μπορεί να διαγνωστεί με ακρίβεια μια αμφίβολης αιτίας διάχυτη αλωπεκία, καθώς και να προβλεφθεί η ανάπτυξη ανδρογενετικής αλωπεκίας στο μέλλον. Γνωρίζοντας τη γενετική αυτή προδιάθεση καθορίζεται κατάλληλα το πλάνο πρόληψης της τριχόπτωσης και αντιμετώπισης αυτής.

Αιματολογικές εξετάσεις

Για τον εντοπισμό της αιτίας τριχόπτωσης απαιτείται η διενέργεια αιματολογικών εξετάσεων για τον έλεγχο των επιπέδων σιδήρου, φεριτίνης, βιοτίνης και βιταμινών A, C, E και D στο αίμα. Με την εξέταση αυτή, εντοπίζονται επίσης προβλήματα του θυρεοειδούς και άλλες ορμονικές διαταραχές.

Βιοψία

Η βιοψία είναι απαραίτητη για τη διάγνωση της τριχόπτωσης για τον εντοπισμό ορισμένων μορφών αυτοάνοσης τριχόπτωσης και ουλωτικής αλωπεκίας, όπως θυλακικός λειχήνας και δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος, καθώς και σε περιπτώσεις όπου νεοπλάσματα αποτελούν την αιτία της ουλωτικής αλωπεκίας.

Μικροβιολογικές εξετάσεις

Μικροβιολογικές εξετάσεις με λήψη καλλιέργειας μπορεί να απαιτηθούν σε λοιμώδους αιτιολογίας τριχόπτωση, όπως θυλακίτιδα τριχωτού, συφιλιδική αλωπεκία, μυκητιασική λοίμωξη τριχωτού.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι τριχόπτωσης, ο καθένας με τα δικά του χαρακτηριστικά και τις δικές του υποκείμενες αιτίες:

Ανδρογενετική αλωπεκία

Η ανδρογενετική αλωπεκία (androgenetic alopecia είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος τριχόπτωσης και οφείλεται συνήθως σε κληρονομικότητα. Χαρακτηρίζεται από σταδιακή αραίωση των μαλλιών, που συνήθως ξεκινά από την μετωπιαία περιοχή και τους κροτάφους στους άνδρες, ενώ στις γυναίκες εμφανίζεται με διάχυτη αραίωση των μαλλιών. Αποδίδεται κυρίως στην ορμόνη διυδροτεστοστερόνη (DHT), ένα παράγωγο της τεστοστερόνης, το οποίο έχει έντονη ανδρογόνο δράση και προκαλεί συρρίκνωση των τριχοθυλακίων.

Γυροειδής αλωπεκία

Η γυροειδής αλωπεκία είναι μια αυτοάνοση νόσος όπου το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται λανθασμένα στους θύλακες των τριχών, με αποτέλεσμα την κατά τόπους τριχόπτωση. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια μαλλιών στο τριχωτό της κεφαλής (alopecia totalis) ή σε ολική αλωπεκία (alopecia universalis) με απώλεια των τριχών σε ολόκληρο το σώμα. Η ακριβής αιτία της γυροειδούς αλωπεκίας δεν είναι πλήρως κατανοητή από τους επιστήμονες, αλλά πιστεύεται ότι εμπλέκεται ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Τελογενής τριχόρροια

Η τελογενής τριχόρροια (telogen effluvium) είναι μια προσωρινή μορφή τριχόπτωσης που χαρακτηρίζεται από υπερβολική απόπτωση των μαλλιών. Συχνά προκαλείται από σωματικό στρες ή ψυχολογικό άγχος, ορμονικές αλλαγές, διατροφικές ελλείψεις ή ορισμένα φάρμακα ή θεραπείες όπως χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία. Η κατάσταση διαταράσσει τον φυσιολογικό κύκλο ανάπτυξης των μαλλιών, προκαλώντας την είσοδο αρκετά υψηλότερου του φυσιολογικού αριθμό τριχοθυλακίων σε φάση ανάπαυσης. Η τελογενής τριχόρροια είναι συνήθως αναστρέψιμη και η τριχοφυΐα επανέρχεται μόλις αντιμετωπιστεί το υποκείμενο αίτιο.

Ουλωτική αλωπεκία

Οι ουλωτικές αλωπεκίες ταξινομούνται ως πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς. Η πρωτοπαθής ουλωτική αλωπεκία αναφέρεται σε μια ποικίλη ομάδα σπάνιων αυτοάνοσων διαταραχών όπως ο θυλακικός λειχήνας και ο δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος οδηγούν σε καταστροφή των τριχοθυλακίων, τα αντικαθιστούν με ουλώδη ιστό και προκαλούν μόνιμη τριχόπτωση. Στις δευτεροπαθείς ουλωτικές αλωπεκίες, η καταστροφή του θύλακα της τρίχας μπορεί να είναι τυχαία από μια μη ελεγχόμενη από τον θύλακα διαδικασία ή να οφείλεται σε εξωτερικό τραυματισμό, φλεγμονές, εγκαύματα, ακτινοβολία ή νεοπλασίες.

Αλωπεκία έλξης

Η αλωπεκία έλξης είναι η τριχόπτωση που προκαλείται από επίμονη άσκηση πίεσης ή χρόνια έλξη (τράβηγμα) στα τριχοθυλάκια. Συχνά είναι το αποτέλεσμα χτενισμάτων που ασκούν υπερβολική έλξη στα μαλλιά, όπως οι σφιχτές αλογοουρές ή η παρατεταμένη χρήση extensions μαλλιών. Με την πάροδο του χρόνου, το συνεχές τράβηγμα μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή και βλάβη των τριχοθυλακίων, με αποτέλεσμα την απώλεια μαλλιών.

Διάφορες ιατρικές θεραπείες είναι διαθέσιμες για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης. Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία, τη σοβαρότητα της αραίωσης μαλλιών και τους ατομικούς παράγοντες. Ακολουθούν ορισμένες ευρέως χρησιμοποιούμενες θεραπείες:

Μινοξιδίλη

Η μινοξιδίλη διατίθεται σε χάπια, τοπικό διάλυμα ή εκτός επισήμανσης σε ενέσιμη μορφή ενδοδερμικά και προάγει την ανάπτυξη των μαλλιών. Το φάρμακο αυτό διευρύνει τα αιμοφόρα αγγεία, ενισχύοντας την παροχή θρεπτικών ουσιών στους θύλακες των τριχών. Μέσω αυτής της διαδικασίας παρατείνεται η φάση ανάπτυξης του κύκλου ζωής της τρίχας. Έχει αποδειχθεί ως μια από τις πιο αποτελεσματικές φαρμακευτικές ουσίες ενάντια στην τριχόπτωση, με ελάχιστη πιθανότητα παρενεργειών και αυτός είναι ο λόγος που χρησιμοποιείται ευρέως στη θεραπεία της τριχόπτωσης.

Φιναστερίδη και Δουταστερίδη:

Η φιναστερίδη και η δουταστερίδη αναστέλλουν τη δράση του ενζύμου 5-α-αναγωγάσης και εμποδίζουν με αυτό τον τρόπο τη μετατροπή της τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη (DHT). Η DHT ευθύνεται για την εκφύλιση των τριχοθυλακίων και κατ’ επέκταση την εμφάνιση της τριχόπτωσης αντρικού τύπου. Με τη μείωση των επιπέδων της DHT επιτυγχάνεται η πρόληψη της περεταίρω τριχόπτωσης και η ενίσχυση της ανάπτυξης μαλλιών στους άνδρες. Η χρήση των συγκεκριμένων φαρμάκων δεν επιτρέπεται σε περίπτωση γυναικείας τριχόπτωσης, επειδή μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στο έμβρυο.

Αυτόλογη μεσοθεραπεία μαλλιών (PRP)

Η θεραπεία αυτόλογης μεσοθεραπείας μαλλιών PRP περιλαμβάνει τη λήψη μιας μικρής ποσότητας αίματος του ασθενούς, την επεξεργασία του για την απομόνωση του πλούσιου σε αιμοπετάλια πλάσματος (platelet-rich-plasma) και την έγχυση του  στο τριχωτό της κεφαλής. Τα αιμοπετάλια περιέχουν αυξητικούς παράγοντες που διεγείρουν την ανάπτυξη των μαλλιών και βελτιώνουν την υγεία των υφιστάμενων τριχοθυλακίων. Η θεραπεία είναι εξαιρετικά ασφαλής, καθώς τα αιμοπετάλια προέρχονται από το αίμα του ίδιου του ασθενούς στο τριχωτό της κεφαλής.

Θεραπεία με laser χαμηλού επιπέδου (LLLT)

Η ενέργεια που εκπέμπεται από το χαμηλής ενέργειας λέιζερ (Low Level Laser Therapy) μπορεί να βελτιώσει την κυκλοφορία του αίματος στο τριχωτό της κεφαλής και να διεγείρει τους θύλακες της τρίχας συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των τριχών. Η θεραπεία αυτή αποτελεί εναλλακτική επιλογή σε ασθενείς που δεν επιθυμούν να λάβουν φάρμακα ή να προβούν σε ενέσιμη θεραπεία.

Κορτικοστεροειδή

Τα κορτικοστεροειδή φάρμακα χρησιμοποιούνται σε αυτοάνοσες καταστάσεις όπως η γυροειδής αλωπεκία, ο θυλακικός λειχήνας και ο δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος ή και σε φλεγμονώδεις καταστάσεις όπως η ουλωτική αλωπεκία. Εφαρμόζεται μια σειρά από ενέσεις, με την αναγέννηση μαλλιών να παρατηρείται μετά από 1-2 μήνες ή περισσότερο ανάλογα την περίπτωση. Τα κορτικοστεροειδή από του στόματος ή με τοπικά διαλύματα, έχουν μικρότερη αποτελεσματικότητα, καθώς και λιγότερες παρενέργειες όπως ο ερεθισμός του τριχωτού της κεφαλής και η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος.

Μεταμόσχευση μαλλιών

Η χειρουργική επέμβαση μεταμόσχευσης μαλλιών περιλαμβάνει την εξαγωγή τριχοθυλακίων από περιοχές του τριχωτού της κεφαλής με υγιή τριχοφυΐα (δότρια περιοχή) και την εμφύτευσή τους σε περιοχές με αραίωση ή χωρίς μαλλιά (λήπτρια περιοχή). Αυτή η διαδικασία παρέχει μια μόνιμη λύση για την αποκατάσταση των μαλλιών και έχει εφαρμογή σε διάφορες μορφές αλωπεκίας.