Θηλώματα

Τα θηλώματα, γενικά, είναι ένας ιστοπαθολογικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει καλοήθεις όγκους με συγκεκριμένη μορφολογία. Τα θηλώματα, όπως προαναφέρθηκε, οφείλονται στον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων – HPV. Οι αλλοιώσεις αυτές, που ονομάζονται θηλώματα, έχουν συνήθως έναν μισχωτό κεντρικό αγγειακό πυρήνα, γύρω από τον οποίο αναπτύσσεται επιθηλιακός ιστός. Αποτελούν μία αρκετά συχνή πάθηση του δέρματος και το μέγεθός τους πάνω στο δέρμα κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά έως 3 εκατοστά διάμετρο και έως 5 εκατοστά ύψος. Εμφανίζονται σαν ένα τμήμα μαλακού και κρεμάμενου δέρματος. Στην περίπτωση που είναι αρκετά ευμεγέθη με λεπτό μίσχο ονομάζονται κρεμάμενη τέρμινθος. Συνήθως έχουν το ίδιο χρώμα με το δέρμα και εμφανίζονται σε ομάδες το ένα κοντά στο άλλο.

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων – HPV (Human Papilloma Virus) παράγει επιθηλιακούς καλοήθεις όγκους του δέρματος και των βλεννογόνων. Η Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος Δρ. Αμαλία Τσιατούρα τονίζει ότι από τους 100 διαφορετικούς γονοτύπους HPV που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, 30 περίπου ευθύνονται για λοιμώξεις που αφορούν στα επιθήλια του δέρματος και των βλεννογόνων του κατώτερου γεννητικού συστήματος. Οι 30 αυτοί γονότυποι HPV είναι γνωστοί και ως γεννητικοί τύποι.

Οι γεννητικοί τύποι των HPV χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: χαμηλού και υψηλού κινδύνου. Οι HPV χαμηλού κινδύνου προκαλούν κατά κανόνα καλοήθεις αλλοιώσεις. Στην ομάδα υψηλού κινδύνου υπάρχει μία μικρή πιθανότητα, η ενεργός λοίμωξη των κυττάρων από τον ιό HPV να οδηγήσει, μετά από αρκετό χρονικό διάστημα, σε μετάλλαξη και κακοήθεια. Συνηθέστερα, η κακοήθεια που προκαλείται από τον ιό HPV εμφανίζεται στον τράχηλο της μήτρας, ενώ είναι υπαρκτός και ο κίνδυνος εξαλλαγής και κακοήθειας με εντόπιση στο πέος ή στον πρωκτό. Σημαντικό είναι να αναφερθεί, πως ακόμα και οι υψηλού κινδύνου γονότυποι του HPV, δεν είναι ικανοί από μόνοι τους να προκαλέσουν την εμφάνιση καρκίνου. Χρειάζεται συνύπαρξη και άλλων παραγόντων με κυριότερους τη γενετική προδιάθεση και το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Κάποιοι από τους γονότυπους των HPV ιών ευθύνονται για τις μυρμηγκιές, ενώ άλλοι για τα θηλώματα που εντοπίζονται στο λαιμό και το σώμα των ασθενών. Οι τελευταίοι αυτοί HPV γονότυποι είναι πάντα χαμηλού κινδύνου και δεν σχετίζονται με εξαλλαγή και δημιουργία καρκινωμάτων.

Στα πιο συχνά αίτια συγκαταλέγονται οι παρακάτω περιπτώσεις.

• Θηλώματα και σωματικό βάρος: Έχει παρατηρηθεί ότι θηλώματα εμφανίζονται συνηθέστερα σε άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Πιθανώς λόγω εντονότερης εφίδρωσης και δημιουργίας πτυχών στο δέρμα που ευνοούν την ανάπτυξη των ιών ανθρωπίνων θηλωμάτων. Στις περιπτώσεις αυτές, η απώλεια σωματικού βάρους μειώνει και την εμφάνιση νέων θηλωμάτων.
• Θηλώματα και εγκυμοσύνη: Τα θηλώματα συχνά πρωτοεμφανίζονται ή πολλαπλασιάζονται κατά τη διάρκεια της κύησης. Τόσο η αύξηση του σωματικού βάρους, όσο και ορμονικοί παράγοντες πιθανώς παίζουν ρόλο σε αυτό. Είναι συχνή επίσης η αύξηση του μεγέθους των θηλωμάτων κατά την εγκυμοσύνη. Κάτι τέτοιο δεν θα πρέπει να ανησυχήσει τις εγκύους. Καλό είναι μετά τον τοκετό να γίνεται θεραπεία των θηλωμάτων.
• Θηλώματα και ενδοκρινοπάθειες: Θηλώματα συχνά εμφανίζονται σε διαβητικούς. Στις περιπτώσεις αυτές, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, καθώς ο κίνδυνος φλεγμονής των θηλωμάτωνείναι μεγαλύτερος στους διαβητικούς. Επίσης ο υποθυρεοειδισμός και διαταραχές των επινεφριδίων μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των θηλωμάτων. Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, καθώς και αδενώματα της υπόφυσης που προκαλούν ακρομεγαλία, συχνά συσχετίζονται με θηλώματα.
• Θηλώματα και δερματικός τραυματισμός: Το τραύμα ευνοεί την εξάπλωση των θηλωμάτων. Συνεπώς, το τρίψιμο με σφουγγάρι κατά το μπάνιο, καθώς και με πετσέτες πολλαπλασιάζει τα θηλώματα. Το ξύρισμα της περιοχής ευνοεί τη δημιουργία θηλώματος, καθώς το ξυράφι κόβει κάποια θηλώματα κατά το ξύρισμα και τα μεταφέρει σε νέες περιοχές όπου ενοφθαλμίζεται ο ιός. Επίσης οι αλυσίδες στο λαιμό και η τριβή από ρούχα επιτείνουν το πρόβλημα των θηλωμάτων της τραχηλικής χώρας.
• Θηλώματα – συσχέτιση με μυρμηγκιές και κονδυλώματα: Τα θηλώματα οφείλονται στην ίδια ομάδα ιών που προκαλούν τις μυρμηγκιές και τα κονδυλώματα. Επομένως θήλωμα και μυρμηγκιά ή κονδύλωμα συχνά συνυπάρχουν σε πολλούς ασθενείς.
• Θηλώματα – κληρονομικότητα: Υπάρχει μία κληρονομική προδιάθεση για την εμφάνιση θηλωμάτων, καθώς φαίνεται ότι όταν ένα άτομο πάσχει από θηλώματα και άλλα άτομα στην οικογένειά του πιθανώς τα εμφανίζουν. Το είδος της κληρονομικότητας όμως δεν έχει διευκρινιστεί.

Τα παρακάτω μέτρα προλαμβάνουν την εμφάνιση θηλωμάτων:

• Όχι τρίψιμο με σφουγγάρι ή με πετσέτες μετά το μπάνιο
• Αποφυγή χρήσης αλυσίδων και κολιέ στον λαιμό
• Αποφυγή ξυρίσματος περιοχής που πάσχει από θηλώματα
• Αποφυγή αγγίγματος της περιοχής και συχνό πλύσιμο χεριών
• Μείωση σωματικού βάρους αν είστε υπέρβαρος
• Άμεση καταστροφή και αφαίρεση θηλωμάτων με laser μόλις διαπιστωθεί η ύπαρξή τους.
• Ο εμβολιασμός κατά των HPV ιών με το πολυδύναμο εμβόλιο Gardasil μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης θηλωμάτων, καθώς προστατεύει από τους HPV 6,11,16,18.

Τα πιο συχνά είδη θηλωμάτων είναι τα εξής:

• Κοινά θηλώματα: εμφανίζονται ως βλάβες του δέρματος κοντά στα νύχια του χεριού, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστούν και σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του χεριού. Συνηθέστερα προσβάλλονται ενήλικες και παιδιά. Τα κοινά θηλώματα είναι ανώδυνα και κατά βάση ασυμπτωματικά.
• Πελματικά θηλώματα: εμφανίζονται στα πόδια και μπορεί να φαίνονται σαν μικρές μαύρες κουκκίδες. Οι κουκκίδες αυτές, στην πραγματικότητα, είναι μικρά αιμοφόρα αγγεία. Τα πελματικά θηλώματα τις περισσότερες φορές είναι επώδυνα διότι πιέζονται προς τα μέσα κατά το περπάτημα.
• Μυρμηκιώδη θηλώματα: πρόκειται για θηλώματα σώματος και προσώπου που εμφανίζουν ανώμαλη, μυρμηκιώδη (ανθοκραμβοειδή) και όχι λεία επιφάνεια. Μοιάζουν με μυρμηκιές, αλλά οφείλονται σε άλλους γονότυπους HPV και είναι λιγότερο μεταδοτικά από αυτές.
• Θηλώματα στο στόμα: πρόκειται για μικρά εξογκώματα συνήθως μυτερά στον βλεννογόνο ή στη γλώσσα του στόματος, καθώς επίσης και στις γωνίες των χειλιών. Απαιτείται σωστή διάγνωση και θεραπεία, καθώς μπορεί να γίνουν εξαιρετικά επώδυνα και να δυσχεράνουν την μάσηση ή την λήψη τροφής.
• Θηλώματα γεννητικών οργάνων: μπορεί να είναι γνήσια θηλώματα ή μπορεί να συγχέονται με τα κονδυλώματα. Τα τελευταία είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενα και χρήζουν άμεσης θεραπείας, καθώς είναι άκρως μεταδοτικά. Η διαφορική διάγνωσή τους γίνεται μόνο με HPV-DNA test.
• Θηλώματα κόλπου: πρόκειται για θηλωματώδεις προσεκβολές που εντοπίζονται στον κόλπο και τα χείλη του αιδοίου. Είναι σημαντικό και στην περίπτωση αυτή να γίνεται διαφορική διάγνωση από κονδυλώματα και συνιστάται η διενέργεια κολποσκόπησης, η λήψη βιοψίας και η διενέργεια HPV-DNA test. Τα θηλώματα κόλπου θα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, αίσθημα καύσου, αιμορραγία και λοιμώξεις.
• Θηλώματα πρωκτού: πρόκειται για μικρά μαλακά ογκίδια γύρω από τον βλεννογόνο του πρωκτού. Μπορεί να συγχέονται με τα κονδυλώματα που είναι συχνά στην περιοχή αυτή ή ακόμη και με αιμορροΐδες. Τα θηλώματα πρωκτού θα πρέπει να αφαιρούνται και να αντιμετωπίζονται άμεσα, καθώς εύκολα μπορεί να επιμολυνθούν και να οδηγήσουν σε επώδυνες καταστάσεις. Το HPV-DNA test βοηθά και στην περίπτωση αυτή για την ακριβή διάγνωση, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να γίνει ορθοσκόπηση.

Τα θηλώματα στο στόμα μπορεί να εμφανίζονται ως μικρό λευκό έπαρμα στον βλεννογόνο του στόματος ή τη γλώσσα και ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται πόνο ή αίσθημα καύσου κατά τη λήψη τροφής. Τα θηλώματα στο στόμα θα πρέπει να διαφοροδιαγιγνώσκονται από λευκοπλακία στόματος ή και από κονδυλώματα του στόματος. Η διαφορική αυτή διάγνωση των θηλωμάτων στόματος βασίζεται στη βιοψία που θα πρέπει να λαμβάνεται από το στόμα, αλλά και στο HPV-DNA test που καλό είναι να γίνεται σε όλες τις περιπτώσεις θηλωμάτων στο στόμα.

Κύριοι υπεύθυνοι για τα θηλώματα είναι οι HPV 6 και HPV 11, καθώς και πλήθος άλλων τύπων χαμηλού κινδύνου HPV ιών. Επομένως, τα θηλώματα δεν σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος, αν και σε σπάνιες περιπτώσεις έχει περιγραφεί πάνω σε θήλωμα ανάπτυξη δυσπλασίας και in situ καρκίνου.

Ωστόσο, τα στελέχη αυτά αναφέρονται ως χαμηλού κινδύνου, για αυτό και σπάνια παρατηρείται εμφάνιση δυσπλασίας πάνω στα θηλώματα. Η Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος  Δρ. Αμαλία Τσιατούρα συνιστά λήψη βιοψίας από ένα θήλωμα αν παρατηρηθεί γρήγορη ανάπτυξη μεγέθους, με αιμορραγία και ανώμαλη επιφάνεια αυτού.

Να σημειώσουμε πως τα θηλώματα είναι καλοήθεις όγκοι του δέρματος και δεν έχουν καμία σχέση με οποιαδήποτε μορφή καρκίνου του δέρματος. Δεν μεταλλάσσονται σε κακοήθεις όγκους. Συνιστάται όμως να αφαιρούνται όταν προκαλούν διάφορα αισθητικά ή λειτουργικά προβλήματα.

Η θεραπεία με CO2 Laser οδηγεί σε πλήρη εξάλειψη των υπαρχουσών βλαβών, χωρίς να δημιουργεί σημάδια και ουλές στο δέρμα. Η χρήση του είναι ανώδυνη, αναίμακτη και αμέσως μετά τη θεραπεία ο ενδιαφερόμενος επιστρέφει άμεσα στις δραστηριότητές του. Η δέσμη του CO2 Laser κατευθύνεται με ακρίβεια χιλιοστού στο σημείο που θέλουμε χωρίς να επηρεάζεται καθόλου ο γύρω υγιής ιστός.

Η θεραπεία των θηλωμάτων με laser CO2 είναι εύκολη, γρήγορη, ανώδυνη και με εξαιρετικά αποτελέσματα, ενώ σχετίζεται με τον μικρότερο κίνδυνο υποτροπής σε σχέση με τις άλλες μεθόδους θεραπείας.

Σοβαρές επιπλοκές δεν υπάρχουν, παρά μόνο η ύπαρξη μικρού καύσου μετά τη θεραπεία και η εμφάνιση μικρής κρούστας στο σημείο εξάχνωσης των θηλωμάτων που υποχωρεί σε 2 με 3 ημέρες. Πρόκειται για αναίμακτη μέθοδο, ενώ συνιστάται προληπτικά τοπική αντιβιοτική θεραπεία για να αποτραπεί η μικρή πιθανότητα λοίμωξης στην περιοχή.